Οι περισσότερες ιστοσελίδες, εκπομπές (είτε ραδιοφωνικές, είτε τηλεοπτικές, είτε ιντερνετικές) έχουν ως κύρια ροή εσόδων τις διαφημίσεις. Ας "ακολουθήσουμε το χρήμα" (follow the money) και να δούμε τι σημαίνει αυτό για την ενημέρωση.

Το μοντέλο των διαφημίσεων

Όλοι γνωρίζουμε τι είναι μια διαφήμιση, μας πετάγεται συνέχεια σε οποιαδήποτε οπτικοακουστική μορφή ανάλογα με το περιεχόμενο που παρακολουθούμε ή διαβάζουμε. Τις διαφημίσεις μπορούμε να τις χωρίσουμε σε 2 κατηγορίες στις προσωποποιημένες και τις μη.

Οι προσωποποιημένες διαφημίσεις είναι αυτές που βάση των δεδομένων μας, εμφανίζεται ανάλογη διαφήμιση που υπάρχει μεγαλύτερη πιθανότητα να μας ενδιαφέρει και να πατήσουμε πάνω της και να κλικάρουμε.

Επίσης, υπάρχουν οι μη προσωποποιημένες διαφημίσεις. Συνήθως αυτές οι διαφημίσεις είναι ανάλογες στο περιεχόμενο που φιλοξενούνται. Για παράδειγμα, σε ένα podcast για αυτοκίνητα να υπάρχει διαφήμιση για ανταλλακτικά αυτοκινήτων.

Και οι 2 κατηγορίες για να έχουν όσα περισσότερα έσοδα πρέπει να έχουν όσες περισσότερες προβολές γίνονται. Άρα για να γίνει αυτό πρέπει να δημιουργείται όσο περισσότερο περιεχόμενο που οι χρήστες σκοπεύουν να καταναλώσουν.

Με αυτόν τον τρόπο διατίθεται δωρεάν ένα περιεχόμενο που οι χρήστες διαβάζουν, χωρίς να επιβαρύνονται οικονομικά και το καλύτερο ποιοτικά μέσο καταφέρνει να κερδίζει το μεγαλύτερο μερίδιο της αγοράς. Σωστά; Νομίζω πως η πραγματικότητα είναι λίγο διαφορετική.

Η οικονομία της προσοχής

Η οικονομία της προσοχής είναι ότι "Αν δεν πληρώνεις για το προϊόν, τότε είσαι το προϊόν". Η ενημέρωση μπορεί να είναι δωρεάν αλλά οι πελάτες δεν είμαστε εμείς, είναι ο διαφημιζόμενος και πληρώνει το εκάστοτε μέσο για να έχει την ευκαιρία να αποκτήσει ένα κομμάτι από την προσοχή μας.

Αυτό δημιουργεί ατελείωτο scroll και πληροφορία που δεν έχει σκοπό την πραγματική πληροφόρησή μας αλλά την προσοχή μας. Αυτό μπορεί να το πετύχουν με υπερβολικό υλικό χαμηλής ποιότητας, ή με παραπλανητικούς τίτλους που τους ονομάζουμε Clickbait.

Αυτός ο χρόνος σε ενημέρωση που δε μας ενδιαφέρει έχει ως σκοπό να χάνουμε ώρες από την ουσιαστική ενημέρωση μας ή που θα μπορούσαμε να τον αξιοποιήσουμε σε πιο ουσιαστικούς τομείς της ζωής μας.

Το χρήμα είναι δύναμη

Όπως αναφέραμε παραπάνω οι πελάτες δεν είναι οι χρήστες που καταναλώνουν την πληροφορία αλλά οι διαφημιζόμενοι. Όταν μια εταιρεία διαφημίζεται και τα έσοδα από αυτήν για το μέσο είναι αρκετά μεγάλα. Τι γίνεται όταν ο δημοσιογράφος θέλει να αποκαλύψει κάτι αρνητικό για τη διαφημιζόμενη εταιρεία;

Το ηθικό δίλημμά για το μέσο είναι μεγάλο, να αποκαλύψει την είδηση και να ρισκάρει την οικονομική επιβίωση του ή να κρύψει μια είδηση για το κοινό συμφέρον.

Επίσης, μια τέτοια κίνηση πως θα φανεί στους υπόλοιπους διαφημιζόμενους;

Η ελευθερία στην πένα, στη φωνή και στη φωτογραφία του δημοσιογράφου είναι η στήριξη -ηθική και οικονομική- από τους απλούς πολίτες. Είναι πρόβλημα, όταν η ζωή των πολιτών εξαρτάται από μια αλήθεια, ενώ η ζωή ενός μέσου εξαρτάται από την αποσιώπηση της αλήθειας αυτής.

Επίλογος

Δυστυχώς, τα περισσότερα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης είναι διαφημιστικές επιχειρήσεις και όχι επιχειρήσεις ενημέρωσης. Δύσκολα μπορεί ένα μέσο να επιλέξει τον δρόμο της χρηματοδότησης απευθείας από τους καταναλωτές, διότι οι χρήστες έχουν "καλομάθει" από τις μεγάλες πλατφόρμες όπως Meta (Facebook, Instagram, WhatsApp), Google και Twitter στη δωρεάν υπηρεσία του διαδικτύου, ενώ στην πραγματικότητα πληρώνουν με τα δεδομένα τους χωρίς να το γνωρίζουν.

Η λύση θα βρεθεί μέσα από την ενημέρωση και εκπαίδευση των πολιτών. Όσο οι δημοσιογράφοι δεν έχουν την οικονομική στήριξη του κοινού τους, τόσο τα μέσα θα είναι διαφημιστικές εταιρείες διότι δεν υπάρχει άλλη διέξοδος για την επιβίωση τους.

Στον κόσμο που πλημμυρίζεται από την πληροφορία εσύ σε ποιο οικονομικό μοντέλο εμπιστεύεσαι την ενημέρωση σου;