Η διαδικασία της έρευνας, καταγραφής και ανάλυσης απαιτήσεων συναντάται σε όλα τα μοντέλα ανθρωποκεντρικού σχεδιασμού και ανάπτυξης λογισμικού. Αυτή η διαδικασία μας οδηγεί σε μια πιο σαφή και ολοκληρωμένη εικόνα των αναγκών των χρηστών (user requirements) ενώ ταυτόχρονα μας βοηθάει να σχεδιάσουμε ένα πιο αποτελεσματικό και εύχρηστο προϊόν. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην αναγνώριση των απαιτήσεων του χρήστη. Παρακάτω καταγράφονται συνοπτικά οι τεχνικές που ακολουθούνται για την έρευνα και ανάλυση απαιτήσεων των χρηστών (Αβούρης, 2015˙ δρ. Ακουμιανάκης, 2010).

Βασικά χαρακτηριστικά των μεθόδων και των εργαλείων για ανάλυση απαιτήσεων

Ανάλυση χρηστών (user analysis): Ως χρήστες ορίζονται αυτοί που αλληλεπιδρούν άμεσα ή έμμεσα με το σύστημα. Ο Macualay (1995) διακρίνει τρεις κατηγορίες χρηστών: α) Τους πρωτεύοντες, που είναι αυτοί που χρησιμοποιούν και επηρεάζονται άμεσα από το σύστημα. Οι εργασίες αυτών των χρηστών μπορεί να επηρεαστούν σε σημαντικό βαθμό από την εισαγωγή ενός νέου συστήματος. Πιθανόν ορισμένες εργασίες να αυτοματοποιηθούν ενώ άλλες να εκτελούνται πιο γρήγορα. β) Τους δευτερεύοντες, δηλαδή αυτούς που χρησιμοποιούν σπανιότερα το σύστημα όπως π.χ. διοικητικά στελέχη, και σε αυτή την κατηγορία χρηστών η εισαγωγή ενός νέου συστήματος ίσως επιφέρει σημαντικές αλλαγές, όπως για παράδειγμα αύξηση της εξάρτησής τους από το σύστημα καθώς και δυνατότητα πρόσβασης σε πληροφορίες, που αρχικά κατείχαν μόνο αυτοί, σε περισσότερους χρήστες. γ) Τους τριτεύοντες, δηλαδή αυτούς που ποτέ δεν χρησιμοποιούν άμεσα το σύστημα, ωστόσο επηρεάζονται με έμμεσο τρόπο από την εισαγωγή του αφού μπορεί να χρειαστεί να μεταβάλλουν κάποιες από τις εργασίες τους.

Υπάρχουν απόψεις ότι πρέπει να καταγράφονται όλοι όσοι σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με το σύστημα, δηλαδή α) οι προγραμματιστές, οι σχεδιαστές, οι αναλυτές, οι μηχανικοί, κ.λπ. β) αυτοί που έχουν άμεσα οικονομικά συμφέροντα γ) οι υπεύθυνοι συντήρησης και οργάνωσης δ) το διοικητικό προσωπικό. Στη τελική φάση πρέπει να καταγράφουν τα χαρακτηριστικά και το περιβάλλον όλων των χρηστών. Να καταγράφονται δηλαδή τα ατομικά χαρακτηριστικά τους όπως η ηλικία, το φύλο, τα κίνητρα, η προσωπικότητα, οι γνώσεις και οι δυνατότητες τους σε σχέση με τους υπολογιστές όπως η εξοικείωση τους με τα υπολογιστικά συστήματα και το λογισμικό, καθώς και τα ομαδικά χαρακτηριστικά όπως στόχοι, ομοιογένεια ή μη, αναγκαστική συμμετοχή ή μη κ.λπ.. Εκτός από τα παραπάνω γίνεται και καταγραφή των στόχων, των εργασιών και του περιβάλλοντος στο οποίο θα εργάζονται οι χρήστες. Συγκεκριμένα για το περιβάλλον χρειάζονται πληροφορίες όπως: το περιβάλλον εργασίας (θόρυβοι, θερμοκρασία, κ.λπ.), η οργάνωση χώρου εργασίας και οι συνθήκες απασχόλησης των χρηστών (καταγραφή των δραστηριοτήτων των εργαζομένων πριν το καινούριο σύστημα και καταγραφή της εν δυνάμει μεταβολής των δραστηριοτήτων με την άφιξη του καινούριου συστήματος). Η καταγραφή ορισμένων χαρακτηριστικών μπορεί να μην είναι εύκολη αφού ακόμα και οι χρήστες μπορεί να μην γνωρίζουν τι ακριβώς θέλουν ή πως μπορεί ένα σύστημα να τους βοηθήσει περισσότερο στην καθημερινότητά τους (Αβούρης, 2015˙ Κουτσαμπάσης, 2011).

Ανάλυση εργασιών (task analysis): Περιλαμβάνονται οι εργασίες που έχουν σχέση με το χρήστη και ο απώτερος σκοπός της είναι η εύρεση αποδοτικότερων τρόπων για την εκτέλεση αυτών των εργασιών. Αυτές οι εργασίες αποτελούν τμήμα του συνολικού έργου και γίνονται με τη βούληση του χρήστη. Σημαντικό μέρος των τεχνικών ανάλυσης είναι η εξερεύνηση της ικανότητας του χρήστη να ολοκληρώσει τις εργασίες, η καταγραφή των τρεχόντων εργασιών και του τρόπου ολοκλήρωσής τους καθώς και η μελέτη για αυτοματοποίηση και βελτίωση τους. Οι δυο πιο δημοφιλείς τεχνικές για την ανάλυση εργασιών είναι η Ιεραρχική Ανάλυση Εργασιών (Hierarchical Task Analysis, HTA) και η γνωσιακή μέθοδος GOMS: Στόχοι-Ενέργειες-Μέθοδοι-Κανόνες Επιλογής (Goals-Operations-MethodsSelection Rules). Η πρώτη δίνει έμφαση στην περιγραφή και στη λεπτομερή ανάλυση των εργασιών. Ένα πρόβλημα χωρίζεται σε μικρότερα, και συνεχώς διασπάται μέχρι να φτάσει στη μικρότερη αδιάσπαστη ενέργεια. Η ανάλυση έχει μορφή δέντρου. Κάθε εργασία θεωρείται στόχος (goal) του χρήστη και διασπάται σε υπό-εργασίες (sub-tasks ή sub-goals) και πλάνα δράσης (plan). Η δεύτερη μέθοδος εξετάζει τη διαδικασία που ακολουθεί ο χρήστης για να πετύχει τους στόχους του σε σχέση με μια εργασία. Πέρα από τις δύο παραπάνω μεθόδους ανάλυσης εργασιών υπάρχουν και άλλες μέθοδοι που βασίζονται στην υπάρχουσα γνώση του χρήστη για την ολοκλήρωση εργασιών (Κουτσαμπάσης, 2011˙ Αβούρης, 2015).

Πλεονεκτήματα της ανάλυσης εργασιών αποτελούν η βαθιά γνώση του συστήματος μέσα από τις εργασίες των χρηστών, η κατανόηση των τρεχόντων εργασιών αλλά και η αναγνώριση προβληματικών σημείων ή σημείων που θα μπορούσαν να αυτοματοποιηθούν. Επιπλέον, σημαντικό πλεονέκτημα αποτελεί το γεγονός ότι η έρευνα μπορεί χρησιμοποιηθεί για τη μετέπειτα εκπαίδευση των εργαζομένων και τη συγγραφή εγχειριδίων ή ακόμα και για τη συζήτηση με τους χρήστες και τους επενδυτές και την αξιολόγηση του συστήματος. Μειονεκτήματά της είναι ότι χρειάζεται αρκετός χρόνος για καταγραφή των εργασιών και την διαγραμματική σχεδίασή τους (ιδιαίτερα σε μεγάλα συστήματα) ενώ πολλές φορές απαιτείται ένα εξειδικευμένο προσωπικό για να διεξάγει την ανάλυση (Κουτσαμπάσης, 2011˙ Αβούρης, 2015).

Παρατήρηση του χρήστη (user observation): Γίνεται στα αρχικά στάδια της έρευνας ή χρησιμοποιείται και για την καταγραφή των τρεχόντων ενεργειών ενώ απαιτείται ένας παρατηρητής. Η παρατήρηση μπορεί να είναι άμεση ή έμμεση, να διεξάγεται σε φυσικό χώρο ή σε συνθήκες εργαστηρίου, να απαιτούνται λίγες ώρες ή πολλές ημέρες, να παρατηρείται μια ομάδα ή ένα άτομο (Αβούρης, 2015). Πριν ξεκινήσει επίσημα η
παρατήρηση του χρήστη πρέπει να καθοριστεί ο στόχος της συνεδρίας, να γίνει μία έρευνα για τις πληροφορίες που πρέπει να συλλεχθούν, να ενημερωθούν οι συμμετέχοντες για την καταγραφή των απαντήσεων τους αλλά και να βρεθεί το εργαλείο με το οποίο θα γίνεται η συλλογή των δεδομένων.

Υπάρχουν διάφορες τεχνικές παρατήρησης του χρήστη όπως η παθητική, η διαλογική και η συμμετοχική. Στην παθητική (passive) ο παρατηρητής δεν παρεμβαίνει στο έργο του χρήστη ενώ για την διεξαγωγή της μπορεί να ακολουθήσει διάφορες προσεγγίσεις. Μία από αυτές είναι “μύγα στον τοίχο” (fly on the wall) κατά την οποία παρατηρεί από μακριά τον χρήστη. O χρήστης μπορεί να κάνει ανενόχλητος τις εργασίες του αλλά το πρόβλημα που προκύπτει για τον παρατηρητή είναι ότι δεν μπορεί να καταγράψει και να αναγνωρίσει εύκολα τις λεπτομέρειες των εργασιών του χρήστη. Μία άλλη προσέγγιση είναι αυτή της “ανθρώπινης σκιάς” (anthropic shadow) κατά την οποία ο παρατηρητής, ζητώντας πρώτα την άδεια του χρήστη, παρατηρεί τις εργασίες του χωρίς να παρεμβαίνει σε αυτές. Σε αυτή την προσέγγιση προκύπτουν θέματα ιδιωτικότητας και προσωπικών δεδομένων. Ακόμα, συναντάται και η τεχνική της συζήτησης (conversational), εδώ ο παρατηρητής είναι μαζί με το χρήστη, μπορεί να το διακόψει και να συνομιλήσει μαζί του. Έτσι μπορούν να καταγραφούν πολύ περισσότερες λεπτομέρειες, όμως μπορεί να προκύψει και το πρόβλημα ότι ο χρήστης δεν αισθάνεται τόσο ελεύθερος να ολοκληρώσει ορισμένες ενέργειες (αυτό το πρόβλημα φανερώνεται και μέσω της τεχνικής Πρωτόκολλο Ομιλούντων Υποκειμένων - Think Aloud Protocol). Το κύριο πλεονέκτημα αυτού του μοντέλου είναι η άμεση συλλογή πληροφοριών και η κατανόηση του τρόπου σκέψης (νοητικό μοντέλο) του χρήστη ενώ το μειονέκτημά του είναι η δυσκολία η οποία μπορεί να προκύψει για την ολοκλήρωση εργασιών αφού πρέπει να περιγράφονται στον παρατηρητή. Τέλος, στην συμμετοχική τεχνική (participant) ο ερευνητής έχει κάποιο συγκεκριμένο ρόλο και μπορεί να συνεργάζεται με τους χρήστες. Έτσι καταλαβαίνει άμεσα τις ενέργειες που πραγματοποιούν οι χρήστες όμως το πρόβλημα που προκύπτει είναι ότι αποτελεί μία χρονοβόρα διαδικασία, αφού ο παρατηρητής πρέπει να μάθει την δουλειά του χρήστη (Κουτσαμπάσης, 2011˙ Αβούρης, 2015).

Εν κατακλείδι, τα πλεονεκτήματα της παρατήρησης του χρήστη αφορούν κυρίως την καταγραφή λεπτομερειών και την αναγνώριση του νοητικού μοντέλου του χρήστη, ενώ τα μειονεκτήματα αφορούν τον χρόνο διεξαγωγής, την ανάλυση δεδομένων η οποία μπορεί να γίνει μόνο από το άτομο που συγκέντρωσε τις πληροφορίες και την πιθανή αλλαγή της συμπεριφοράς του χρήστη λόγω της παρουσίας του παρατηρητή.

Συνεντεύξεις (interviews): Είναι μία ευρέως διαδεδομένη τεχνική που συχνά συνδυάζεται και με άλλες τεχνικές. Σκοπός της είναι η κατανόηση των εργασιών που θα πρέπει να υποστηρίζει το σύστημα. Τα βήματα για την πραγματοποίηση μιας συνέντευξης είναι: η επιλογή των προσώπων, η σχεδίαση των ερωτημάτων, η προετοιμασία, η διεξαγωγή της και η ανάλυση των αποτελεσμάτων. Σε μία συνέντευξη, για να έχουμε μία μεγαλύτερη ποικιλία απαντήσεων, καλό είναι να συμμετέχουν τόσο άτομα που έχουν τα ίδια καθήκοντα μέσα σε μία εργασία όσο και μεμονωμένα άτομα. Οι ερωτήσεις μπορεί να είναι ανοικτού ή κλειστού τύπου και να ακολουθούν μια ανοδική ή καθοδική πορεία, δηλαδή να ξεκινούν από το γενικό και να φτάνουν στο ειδικό ή να ξεκινούν από το ειδικό και να καταλήγουν στο γενικό αντιστοίχως. Οι συνεντεύξεις μπορεί να είναι δομημένες, ημιδομημένες ή αδόμητες. Δηλαδή να ακολουθείται αυστηρά ένα σύνολο ερωτήσεων, ή να αλλάζει σειρά των ερωτήσεων ή να αλλάζει τόσο η σειρά των ερωτήσεων όσο και το περιεχόμενό τους. Σε κάθε περίπτωση ο συνεντευξιαζόμενος θα πρέπει να γνωρίζει το σκοπό της συνέντευξης και να του δίνονται πληροφορίες για το χρόνο, το χώρο διεξαγωγής της.

Το κύριο πλεονέκτημα της συνέντευξης είναι ότι μπορεί να φέρει αποτελέσματα γρηγορότερα σε σχέση με άλλες μεθόδους, ωστόσο για μικρό πλήθος ατόμων μπορεί να μην φέρει αξιόλογα αποτελέσματα. Σχετικά με το άτομο που διεξάγει την συνέντευξη, αυτό θα πρέπει να είναι άρτια καταρτισμένο ως προς τις ενέργειες και τις διαδικασίες που μπορεί να εκτελούν οι συνεντευξιαζόμενοι (Κουτσαμπάσης, 2011˙ Αβούρης, 2015).

Ομάδες εστίασης (focus group): Στόχος είναι η συλλογή πληροφοριών για το σύστημα ενώ ο τρόπος διεξαγωγής της είναι η συζήτηση. Σημαντικό πρόσωπο κατά τη διεξαγωγή της συζήτησης είναι ο συντονιστής. Μεταξύ άλλων ο ρόλος του είναι να διευκολύνει την συζήτηση, να ενθαρρύνει όλα τα άτομα να πάρουν μέρος σε αυτή, να αποτρέπει τυχόν εντάσεις κ.λπ. Εκτός από το συντονιστή στην ομάδα εστίασης βρίσκεται ακόμα ένα άτομο το
οποίο κρατάει σημειώσεις, αφού φυσικά έχει δοθεί η άδεια των συμμετεχόντων. Η συζήτηση στην ομάδα εστίασης μπορεί να κρατήσει από μία έως δύο ώρες και καλό είναι να συντονίζεται από ένα έμπειρο άτομο.

Τα πλεονεκτήματα της ομάδας εστίασης αφορούν κυρίως την εύκολη καταγραφή πολλών απόψεων και από αρκετούς συμμετέχοντες ταυτόχρονα ενώ είναι λιγότερο χρονοβόρα σε σχέση με τις συνεντεύξεις μεμονωμένων ατόμων. Μπορεί ωστόσο εύκολα να δημιουργηθούν κάποια πρόβλημα όπως αυτό της μονοπώλησης του ενδιαφέροντος ενός θέματος ή την συζήτηση άσχετων θεμάτων ή τη συμμετοχή μόνο ορισμένων ατόμων και όχι όλων των συμμετεχόντων (Κουτσαμπάσης, 2011˙ Αβούρης, 2015).

Έρευνες με ερωτηματολόγιο (survey): Ένα ερωτηματολόγιο μπορεί να αποτελείται από κλειστές και ανοιχτές ερωτήσεις, δηλαδή ερωτήσεις που δέχονται προκαθορισμένες απαντήσεις π.χ. ναι ή όχι, συμφωνώ ή διαφωνώ με όλες τις διαβαθμίσεις ενδιάμεσα ή ελεύθερες απαντήσεις αντίστοιχα. Συμπληρώνεται σε έντυπη ή ψηφιακή μορφή ενώ σημαντικό ρόλο παίζει το μέγεθος, η δομή, η σύνταξη αλλά και ο τύπος των ερωτήσεων. Κρίνεται θεμιτό ένα ερωτηματολόγιο να είναι σύντομο, να ενημερώνει τους συμμετέχοντες για την διάρκειά του, τους στόχους του και το πως θα χρησιμοποιηθούν τα δεδομένα, να φαίνεται η πρόοδος του χρήστη ανά πάσα στιγμή, και οι ερωτήσεις να είναι αριθμημένες, ομαδοποιημένες και ομοιόμορφα καταγεγραμμένες. Είναι επίσης χρήσιμο να έχει προηγηθεί ένα πιλοτικό ερωτηματολόγιο με ένα μικρό δείγμα χρηστών ώστε να διορθωθούν τυχόν λάθη και παραλείψεις. Τέλος, είναι σωστό να ρωτούνται οι συμμετέχοντες αν ενδιαφέρονται να μάθουν τα αποτελέσματα και αν θα συμμετείχαν σε μια συνέντευξη.

Το ερωτηματολόγιο είναι οικονομικό, γρήγορο, για να κατασκευαστεί δεν απαιτεί τεχνικές γνώσεις ενώ τα αποτελέσματά του καταγράφονται πιο εύκολα σε σχέση με άλλες τεχνικές. Ταυτόχρονα όμως, ένα ερωτηματολόγιο μπορεί να μην είναι πάντα αξιόπιστο, είναι δύσκολο έως και αδύνατο οι ενδιαφερόμενοι να κάνουν κάποια διευκρινιστική ερώτηση, ενώ μπορεί οι απαντήσεις τους να διαφέρουν από την πράξη (Κουτσαμπάσης, 2011˙ Αβούρης, 2015).

Ημερολόγια συμβάντων (diary studies): Σε αυτή τη τεχνική οι συμμετέχοντες καταγράφουν συμβάντα χωρίς να είναι παρόν ο ερευνητής. Τα ημερολόγια μπορεί να είναι αυστηρά ή χαλαρά δομημένα, οι καταγραφές να είναι ανά συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα ή όποτε συμβαίνει κάποιο γεγονός ενώ το μέσο καταγραφής μπορεί να ποικίλει αν και προτιμάται η ηλεκτρονική μορφή ώστε η συλλογή και η επεξεργασία τους να είναι ευκολότερη. Επίσης τα εργαλεία καταγραφής μπορούν να ποικίλουν και για τους συμμετέχοντες, για παράδειγμα μπορεί να χρησιμοποιούνται φωτογραφίες, βίντεο, ηχογραφήσεις, κείμενο, αντικείμενα. Ένα σημαντικό πλεονέκτημα αυτής της τεχνικής είναι ότι δεν παρεμβάλλεται ο ερευνητής και συνεπώς ο συμμετέχοντας μπορεί να ολοκληρώσει τις εργασίες του ελεύθερα και χωρίς να αισθάνεται ότι παρακολουθείται. Ωστόσο, μειονέκτημα αποτελεί το γεγονός ότι χρειάζεται αρκετός χρόνος από τον συμμετέχοντα ώστε να καταγράψει το συμβάν και έτσι παρατηρείται το φαινόμενο να αποχωρεί, αφού παύει να είναι μια ενδιαφέρουσα διαδικασία (Κουτσαμπάσης, 2011˙ Αβούρης, 2015).

Ανάλυση κειμένων (text analysis): Με αυτή τη τεχνική μελετώνται επίσημα έγγραφα στα οποία αποτυπώνεται η ροή εργασίας. Αυτά μπορεί να είναι καταστατικά, αποδείξεις, δελτία παραγγελιών κ.λπ. Μια παρόμοια προσέγγιση είναι αυτή της μελέτης ανταγωνιστικών συστημάτων και εταιριών. Τα πλεονεκτήματα αυτής της τεχνικής είναι ότι δεν απαιτούνται νέοι ανθρώπινοι ή οικονομικοί πόροι ενώ ο ερευνητής μπορεί να έχει πρόσβαση σε παλαιότερα έγγραφα ώστε να μελετήσει έναν οργανισμό σε βάθος χρόνου ή μπορεί να έχει πρόσβαση σε πληροφορίες από ανώτερα στελέχη που δεν θα είχαν χρόνο να αφιερώσουν σε μια συνέντευξη. Από την άλλη, οι εργασίες που πολλές φορές καταγράφονται σε επίσημα έγγραφα είναι αυτές που θα έπρεπε να γίνονται και όχι αυτές που πραγματικά γίνονται ή μπορεί να χρησιμοποιείται επίσημη ορολογία η οποία δεν γίνεται κατανοητή από τον ερευνητή. Συχνά παρατηρείται και το φαινόμενο τα έγγραφα να μην είναι ενημερωμένα (Κουτσαμπάσης, 2011˙ Αβούρης, 2015).

Αρχέτυπα χρηστών (personas): Πρόκειται για δημιουργία φανταστικών χαρακτήρων βάσει δεδομένων που έχουν συλλεχθεί από πραγματικούς χρήστες και περιγράφονται οι στόχοι, οι συνήθειες, οι συμπεριφορές και το επίπεδο ικανοτήτων και γνώσεων τους ως προς την τεχνολογία. Ο αριθμός των αρχέτυπων είναι θεμιτό να είναι μικρός (2 ως 5 αρχέτυπα) αλλά πρέπει να αντιπροσωπεύεται κάθε ομάδα που θα χρησιμοποιήσει το σύστημα. Αυτά τα αρχέτυπα αποτελούν μια συνεχή υπενθύμιση ότι πρέπει να δίνεται έμφαση στους ανθρώπους και όχι στην τεχνολογία. Αν και είναι μια τεχνική που χρησιμοποιείται αρκετά συχνά δεν σημαίνει ότι δεν έχει και μειονεκτήματα. Κάποια από αυτά είναι ότι από πολλούς θεωρείται αντιεπιστημονική αφού δεν υπάρχει κάποια επίσημη μέθοδος για τη μετατροπή των δεδομένων σε πραγματικά αρχέτυπα. Επίσης πολλές φορές οι πελάτες και τα ανώτερα στελέχη δεν κατανοούν γιατί δίνονται πόροι για τη κατασκευή φανταστικών χαρακτήρων (Κουτσαμπάσης, 2011˙ Αβούρης, 2015).

Και αυτή η ενότητα τελειώνει κάπου εδώ! Μπορείτε να διαβάσετε την προηγούμενη εδώ, ενώ στην επόμενη θα αναφερθούμε στον σχεδιασμό πρωτοτύπων.

Αναφορές

• Αβούρης, Ν., Κατσάνος, Χρ., Τσέλιος, Ν., Μουστάκας, Κ. (2015). Εισαγωγή στην Αλληλεπίδραση Ανθρώπου-Υπολογιστή. Αθήνα: ΣΕΑΒ
• Ακουμιανάκης, Δρ. Δ. (2010). Διεπαφή Χρήστη-Υπολογιστή Μια σύγχρονη προσέγγιση. Αθήνα: Κλειδάριθμος
• Κουτσαμπάσης, Π. (2011). Αλληλεπίδραση Ανθρώπου-Υπολογιστή Αρχές Μέθοδοι και Παραδείγματα. Αθήνα: Κλειδάριθμος

Σημείωση:

Το παραπάνω άρθρο αποτελεί μέρος της Διπλωματικής Εργασίας, Επικοινωνία ανθρώπου-υπολογιστή: Σχεδιασμός, Υλοποίηση και Αξιολόγηση για την Εκπαίδευση Προπτυχιακών Φοιτητών/τριών σε Εργαλεία και Τεχνικές που Αφορούν την Εμπειρία Χρήστη (User Experience Design) σε Διαδικτυακούς Τόπους και Εφαρμογές. Σχολή Εφαρμοσμένων Τεχνών και Βιώσιμου Σχεδιασμού, τμήμα Γραφικές Τέχνες - Πολυμέσα.

👋 Hello, I'm Eleftheria, Community Manager at Hashnode, developer, public speaker, and chocolate lover.

🥰 If you liked this post please share.

🍩 Would you care about buying me a coffee? You can do it here but If you can't that's ok too!

🙏It would be nice to subscribe to my Youtube channel. It’s free and it helps to create more content.

🌈Youtube | Codepen | GitHub | Twitter | Site | Instagram | LinkedIn